واحد علوم و تحقیقات در مدت زمانی کوتاه چنان توسعه پیداکرد که در حال حاضر دارای 18 دانشکده و 4 مرکز تحقیقاتی، آزمایشگاهی با بیش از 344 رشته تحصیلی در مقاطع مختلف کارشناسی ، کارشناسی‌ارشد و دکترا است و قریب به 15500 نفر از این واحد دانشگاهی فارغ التحصیل شده‌اند.
در واحد علوم و تحقیقات با هشتصد عضو هیأت علمی تمام وقت و نیمه وقت و چندین استاد مدعو که از اساتید فرهیخته و چهره‌های ماندگار عرصه علم و دانش کشور محسوب می شوند بسیاری از رشته‌های مطرح در سطح بین المللی با گرایش‌های مختلف تدریس می‌شود. تمام مراحل آموزشی و تحقیقاتی این واحد دانشگاهی مطابق با آخرین مصوبات و شاخصه‌های آموزشی شورای عالی برنامه ریزی دانشگاه آزاد و وزارت علوم و تحقیقات و فن‌آوری است که تاکنون ثمرات بسیاری را برای کشور به همراه آورده‌است و به عنوان نمونه می‌توان به ثبت هفت اختراع توسط دانشجویان این واحد در کشور و چندین مرکز علمی مثل بانک ژن جهانی اشاره کرد.
دانشجویان آموزش عالی این واحد به همراه اعضای هیأت علمی آن تاکنون با چاپ صدها مقاله ISI سهم بسزایی در تولید علم کشور و خیزش علمی ایران برای تحقق سند چشم انداز بیست ساله کشور داشته‌اند.
تأسیس کتابخانه الکترونیکی در کنار کتابخانه مرکزی و کتابخانه‌های دانشکده‌های مختلف این واحد و راه‌اندازی انجمن های علمی مختلف ، برقراری ارتباط با سایت‌های علمی و ایجاد سایت‌های علمی گوناگون ، مکانیزه شدن سیستم آموزشی و ارائه خدمات آموزشی اینترنتی به دانشجویان، ارائه لیست دروس و برنامه درسی اساتید و اعضای هیأت علمی در هر نیمسال از طریق شبکه اینترنتی ، چاپ مجلات علمی دانشجویی ، دارا بودن امکانات آزمایشگاهی متنوع و تخصصی، ایجاد فضای مناسب آموزشی و تحقیقاتی، بهره‌مند بودن دانشکده‌های مختلف از امکانات اینترنتی و اطلاعاتی و ایجاد سایت‌های علمی و ارتباطاتی مختلف در دانشکده‌ها از امور مهم و ارزشمندی است که در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی به مرحله انجام رسیده‌اند.
اکنون ربع قرن از فعالیت دانشگاهی که اولین زمزمه‌های ایجاد آن در اردیبهشت ماه سال 1361 به گوش رسید می‌گذرد و شایسته است یکی از بزرگترین مجتمع‌های آموزشی و تحقیقاتی آن را با هم بهتر بشناسیم و چگونگی شکل‌گیری دانشکده‌ها و مراکز آزمایشگاهی و تحقیقاتی واحد علوم و تحقیقات مانند: فنی و مهندسی، مهندسی مواد، علوم پایه، کشاورزی و منابع طبیعی، علوم انسانی و اجتماعی، زبان و ادبیات، الهیات و فلسفه، علوم و فنون دریایی، مدیریت و اقتصاد، دامپزشکی، محیط زیست و انرژی، علوم و مهندسی صنایع غذایی، مهندسی پزشکی، حقوق و علوم سیاسی، هنر و معماری، مهندسی نفت، مرکز تحقیقات فیزیک، پژوهشکده مهندسی محیط زیست و فن آوری، مرکز تحقیقات مطالعات محیط زیست، مجتمع آزمایشگاهی و سایر مراکز را مرور کنیم.
