بر اساس سند چشم‌انداز ایران باید تا افق ۱۴۰۴ به جایگاه اول علمی و فناوری دست یابد که بر اساس آمارها شتاب علمی ایران با افزایش ۹ پله‌ای به عدد ۲۳ در سال ۲۰۱۵ رسیده است.
سند چشم‌انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی در ۱۳ آبان سال ۱۳۸۲ توسط مقام معظم رهبری به سران قوای سه‌گانه ابلاغ شد.
بر اساس این سند جامعه ایرانی در افق این چشم‌انداز باید از ویژگی‌های ذیل برخوردار باشد:
دست یافتن به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی (شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه) با تأکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقای نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل و برخورداری از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید ملی.
در این راستا دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی برنامه‌هایی را برای دستیابی به اهداف این سند در دستور کار خود قرار داده‌اند و بر اساس مدارک علمی ثبت شده در پایگاه‌های استنادی ISI و اسکوپوس تا اول اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۴ سهم جمهوری اسلامی ایران از تولید علم دنیا طی ۱۵ سال گذشته رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است، بطوری که ایران ۱٫۵ درصد از علم دنیا را تولید می‌کند؛ در حالی که در سال ۲۰۰۰ تنها ۰٫۱۳ درصد از علم دنیا به ایران اختصاص داشت.
بنا بر اعلام نمایه ISI ایران در سال ۲۰۱۵ دارای شتاب علمی ۷ درصد بوده و این در حالی است که شتاب علمی دنیا منفی ۰٫۹ درصد بوده است و ایران از این نظر رتبه چهارم دنیا را پس از چین، هند و کره جنوبی در اختیار دارد.
علاوه بر آن در نمایه ISI سال ۲۰۱۲ سهم ایران در تولید علم جهان ۱٫۳۸ بوده که این میزان در سال ۲۰۱۴ به ۱٫۵ درصد و در همین بازه زمانی مقالات پر استناد از ۰٫۸۲ درصد به ۱٫۵۶ درصد افزایش یافته است. ضمن آن که در سال ۲۰۱۲ هیچ دانشگاه ایرانی در جمع دانشگاه‌های برتر دنیا قرار نداشته؛ ولی در سال ۲۰۱۵ بر اساس اعلام نظام رتبه‌بندی لایدن، ۱۳ دانشگاه ایرانی در جمع یک درصد برترین دانشگاه‌های دنیا معرفی شد.
در این سال‌ها محققان کشور تنها بر روی کمیت مقالات منتشر شده تمرکز نداشتند؛ بلکه کمیت را به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه علمی در نظر گرفته‌اند؛ به گونه‌ای که بررسی تعداد مدارک ثبت شده به نام جمهوری اسلامی ایران در طول ۱۶ سال اخیر (۲۰۱۶-۲۰۰۰) در پایگاه‌های اسکوپوس، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) و وبگاه علوم تامسون رویترز (ISI)، وب آو ساینس (Web of science) و مدلاین (Medline) نشان می‌دهد که کمیت خالص تولید علم کشور از سال ۲۰۰۰ تاکنون به طور مداوم در حال رشد بوده است.
کمیت خالص تولید علم یا همان تعداد مدارک خالص به معنی حذف مدارک تکراری در پایگاه‌های اطلاعات علمی مختلف است. یک مقاله علمی متعلق به یک کشور می‌تواند در بیش از یک پایگاه اطلاعاتی نمایه‌سازی شود؛ زیرا مجله یا کنفرانسی که مقاله در آن منتشر شده است، می‌تواند در بیش از یک پایگاه نمایه‌سازی شود. در این بررسی برای تعیین تعداد خالص تولید علم، مجلات و کنفرانس‌های تکراری یکدست شده و تنها یکبار محاسبه می‌شود. بر این اساس از سال ۲۰۰۰ تاکنون تعداد یک میلیون و ۱۳۷ هزار و ۹۷۷ مدرک از جمهوری اسلامی ایران در پایگاه‌های معتبر بین‌المللی و ملی به ثبت رسیده است.
بر اساس گفته دکتر محمدجواد دهقانی، سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) بررسی پایگاه‌های ملی و بین‌المللی نشان می‌دهد که کل مقالات ثبت شده و یا کمیت خالص تولید علم ایران در سال ۲۰۰۰ تعداد ۶هزار و ۱۵۰ مورد بوده است و در خلال سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳ این مقدار به ترتیب به ۱۳ هزار و ۱۳۶، ۱۵ هزار و ۲۳۵ و ۱۹ هزار و ۴۳۱ مورد رسیده است.
این مقدار در خلال سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷ مجددا افزایش یافته و به ۲۳ هزار و ۴۴، ۳۵ هزار و ۷۶۷، ۴۶ هزار و ۵۰۳ و ۵۹ هزار و ۵۴۷ مورد رسید و در بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ بار دیگر میزان تولید علم افزایش یافته و به ترتیب به ۷۱ هزار و ۹۵۳، ۸۵ هزار و ۲۳۸، ۹۸ هزار و ۵۲۷، ۱۱۵ هزار و ۷۴۰ و ۱۲۸ هزار و ۷۰۳ مورد رسید. در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ همچنان با افزایش تولید علم مواجه هستیم، بنحوی که میزان تولید علم از ۱۳۷۰۰۶ در سال ۲۰۱۳ به ۱۴۴ هزار و ۶۲۲ مدرک در سال ۲۰۱۴ افزایش یافت. اطلاعات سال ۲۰۱۵ هنوز تکمیل نشده است؛ اما با این وجود کمیت تولید علم کشور در این سال ۱۲۳ هزار و ۴۶۸ مورد ثبت شده است.
با مروری بر وضعیت تولید و شتاب علمی ایران در منطقه شاهد هستیم که ایران نیز در سال ۲۰۱۴، با انتشار ۳۰ هزار و ۳۴۸ سند علمی و سهم ۱٫۵ درصدی در تولید علم، رتبه ۲۲ جهان و ۲ منطقه را از آن خود کرده و ترکیه با سهم ۱٫۶۸ درصدی، رتبه ۱۸ تولید علم جهان و یک منطقه را به خود اختصاص داده است.
به گزارش خبرنگار ایسنا، روند رو به رشد تولید و شتاب علمی در گزارش ارائه شده از سوی دکتر محمد فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در جلسه هیأت وزیران در خصوص وضعیت علم و فناوری کشور در سال‌های اخیر نیز این آمار را تائید می‌کند.
بر این اساس، ایران از نظر شتاب علمی در جهان به رتبه چهارم صعود کرده و با یک رشد ۹ پله‌ای در رتبه‌بندی جهانی تایمز به لحاظ تعداد دانشگاه‌های برتر از رتبه ۳۲ در سال ۲۰۱۲ به ۲۳ در سال ۲۰۱۵ رسیده است. همچنین رشد سهم تولید علم و مقالات منتشر شده توسط ایران به صورت مشترک با محققان کشورهای دیگر از ۱۷ درصد در سال ۲۰۱۱ به ۲۲ درصد در سال ۲۰۱۶ رسیده است.
در این گزارش، همچنین از رشد سهم تولید علم و مقالات منتشر شده توسط ایران به صورت مشترک با محققان کشورهای دیگر از ۱۷ درصد در سال ۲۰۱۱ به ۲۲ درصد در سال ۲۰۱۶، افزایش تعداد دانشمندان ایرانی قرار گرفته در زمره دانشمندان یک درصد برتر دنیا در پایگاه ISI از ۱۷۳ نفر در سال ۲۰۱۴ به ۲۰۰ نفر در سال ۲۰۱۵، افزایش تعداد پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد فناوری به ترتیب از ۳۱ و ۱۱۳ در سال ۱۳۹۰ به ۳۸ و ۱۶۷ در سال ۱۳۹۴ و نیز افزایش تعداد واحدهای مستقر و تعداد فناوران شاغل در این مراکز به ترتیب از سه هزار و ۲۲ هزارو ۳۵ در سال ۱۳۹۱ به ۴۴۰۰ و ۲۹ هزار و ۶۰۶ در سال ۱۳۹۴ خبر داده است.
