موسسه ISI که مخفف کلمه Institute For Scientific Information می‌باشد و به “موسسه اطلاعات علمی” مشهور است در سال ۱۹۶۰ توسط یوجین گارفیلد که مدرک دکترای شیمی از دانشگاه پنسیلوانیا داشت تاسیس شد (البته قبل از آن نیز وجود داشت و در واقع تغییر نام داد).
موسسه ISI در سال ۱۹۹۲ به خاطر بیماری یوجین گارفیلد به شرکت تامسون فروخته شد (Thomson). شرکت تامسون در سال ۲۰۰۲ شرکت رویترز را نیز خریداری کرده و شرکت تامسون رویترز (Thomson Reuters) تشکیل شد که دفتر مرکزی اش در نیویورک قرار دارد. دیوید تامسون رییس این شرکت، با ۱۹ میلیارد دلار سرمایه در سال ۲۰۱۰ در رده بیستم میلیاردرهای دنیا قرار گرفت. موسسه ISI سابق یا تامسون رویترز فعلی در سال ۲۰۱۱ معادل ۱۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون درآمد داشته و ۶۰ هزار کارمند در بیش از ۱۰۰ کشور جهان دارد.
موسسه آی اس آی (تامسون رویترز فعلی) در سال ۱۹۷۸ حدود ۵۲۰۰ مجله را پوشش می داد. در سال ۱۹۹۸ این تعداد به ۸۰۰۰ ژورنال رسید و این رقم در سال ۲۰۱۳ به ۱۷۵۹۰ مجله رسیده است. بنابراین باید توجه کرد که امروزه موسسه ISI وجود ندارد بلکه به جای آن باید از تامسون رویترز استفاده کرد اما به دلیل اینکه نام موسسه ISI بسیار رواج یافته است اکثر افراد از آن استفاده می‌کنند.
موسسه ISI چه کاری انجام می‌دهد؟
باید اشاره شود که موسسه ISI یا در واقع تامسون رویترز یک ابر شرکت است. این شرکت هم اکنون در حیطه‌های اقتصادی و حقوقی بسیار فعال بوده و درصد بسیار کمی از درآمدهایش اختصاص به بخش علمی دارد. این موسسه چندین زیر مجموعه دارد که دو زیر مجموعه آن در حیطه علمی بسیار مشهور هستند. این دو زیر مجموعه عبارتند از:
وب آف نالج (WOK) : که یکی از زیر مجموعه‌های تامسون رویترز است و دو وظیفه مهم را بر عهده دارد. اولین و مهمترین کار وب آف نالج این است که لیست مجلات معتبر را منتشر می‌کند که به مجلات ISI معروف هستند. برای ارزیابی این مجلات معتبر چند فاکتور مهم وجود دارد. دومین کار این بخش نیز تهیه ضریب اثر است که به گزارش استنادی مجلات معروف است.
وب آف ساینس (WOS) : نیز در واقع قسمتی از شرکت تامسون رویترز است که به نوعی در داخل و بطن WOK قرار دارد و زیر مجموعه‌ای از آن محسوب می‌شود. WOS خود شامل پنج دیتابیس بزرگ است که از این پنج دیتابیس دو مورد مربوط به کنفرانسها است. WOS حدود ۴۵ زبان مختلف را پوشش می‌دهد و ۱۲ هزار مجله با بالاترین ضریب اثر را پوشش می دهد. اگر مقاله ای دارای متن کامل باشد با آن لینک برقرار می کند. پوشش WOS برای علوم از ۱۹۰۰ به بعد، برای علوم اجتماعی از ۱۹۵۶ به بعد و برای هنر و علوم انسانی از ۱۹۷۵ به بعد را شامل می شود.
جمع بندی
موسسه ISI در سال ۱۹۶۰ تاسیس شده اما بعدهای به موسسه تامسون رویترز فروخته شد. بنابراین نام آن تامسون رویترز است. این شرکت چندن نوع فعالیت انجام می دهد که یکی از آن‌ها فعالیت‌های علمی است. فعالیت‌های علمی این شرکت در دو زیرمجموعه معروف آن یعنی وب آف نالج (WOK) و وب آف ساینس (WOS) انجام می‌گیرد. از جمله اساسی‌ترین و معروف‌ترین کارهای این شرکت انتشار نام مجلات معتبر است که به نام مجلات ISI یا مجلات برتر تامسون رویترز معروف‌اند (مجلات آی اس آی را از این صفحه دانلود کنید).
کار مهم بعدی این موسسه انتشار ضریب اثر (Impact Factor) است.
ضریب اثر یا ایمپکت فکتور چیست؟
همانگونه که در بخش قبلی ذکر شد موسسه تامسون رویترز دارای خدمات مختلفی است که یکی از آن‌ها ارائه خدمات علمی به پژوهشگران است. در این راستا این موسسه در کنار کارکردهای بسیار زیاد خود دو فعالیت اصلی دارد که عبارتند از تهیه لیست مجلات برتر و همچنین تهیه ضریب اثر.
لیست مجلات ISI یا تامسون رویترز
لیست مجلات برتر تامسون رویترز که به انگلیسی thomson reuters master journal list خوانده می‌شود شامل مجلاتی است که پس از گذراندن برخی استانداردها مورد تأیید این موسسه قرار می‌گیرند. طبق گزارش وبسایت رسمی این موسسه در هر سال در حدود دوهزار مجله درخواست خود را برای این موسسه ارسال می‌کنند که از بین آن‌ها حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد از مجلات پذیرفته شده و در لیست مجلات ISI قرار می‌گیرند. همچنین ممکن است مجلاتی که در سال‌های قبلی در این لیست قرار داشتند از لیست خارج گردند. برای ارزیابی یک مجله ملاک‌های زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:
– محتوای مجله: اینکه آیا مطالب مجله چیزی به دانش موجود می‌افزاید یا نه.
– تنوع بین‌المللی: یعنی موضوعات یک مجله تا چه میزان مربوط به مسائل بین‌المللی هستند.
– استانداردهای چاپ: مانند چاپ به موقع و مشخص بودن فرایند داوری‌ها.
– تحلیل استنادها: میزان استنادهای به مقالات هیئت تحریریه مجله.
تعیین ضریب اثر
ضریب اثر به این معنی است که یک مجله چه میزان در دنیای علم نفوذ دارد و در واقع نشانگر اعتبار یک مجله است. ضریب اثر به این صورت محاسبه می‌شود که ابتدا تعداد استنادهایی که در سال جاری به مقالات دو سال قبل آن مجله شده است محاسبه می‌گردد. سپس تعداد مقالات چاپ شده آن مجله در دو سال استخراج شده و عدد اول تقسیم بر عدد دوم می‌شود. برای مثال اگر می‌خواهید ضریب اثر مجله الف را در سال ۱۳۹۳ به دست آورید باید تعداد استنادهای سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۱ را استخراج کنید (برای مثال ۳۰) و آن را تقسیم بر تعداد مقالات چاپ شده در این دو سال (برای مثال ۱۰) کنید که ضریب اثر ۳ به دست می‌آید.
مزایا و مشکلات ضریب اثر
از زمانی که ضریب اثر مطرح شده مشاجرات بسیاری پیرامون آن بوده و بسیاری آن را غیرعلمی و نامعتبر دانسته‌اند. ضریب اثر یک مقیاس کلی برای ارزیابی اعتبار یک مجله است اما باید در استفاده از آن احتیاط کرد:
۱- تفاوت رشته‌ها: نباید ضریب اثر رشته‌های مختلف را با هم مقایسه کرد. برای مثال روانشناسی یک رشته بین رشته‌ای است و محققان رشته‌های بسیاری از آن استفاده می‌کنند به همین دلیل ضریب اثر مجلات آن اغلب بالاست. اما برای مثال رشته پرستاری به دلیل اینکه بسیار تخصصی است و فقط محققان این رشته از مطالب آن استفاده می‌کنند، مجلات آن نیز دارای ضریب اثر پایین هستند.
۲- تفاوت زبانی: یک نکته بسیار مهم و ابتدایی این است که ضریب اثر مجلات ISI انگلیسی بالاتر از مجلات سایر زبان‌هاست. دلیل آن نیز واضح است.
۳- در برخی رشته‌های سرعت پژوهش بالاست مانند زیست شناسی و ایمونولوژی اما در برخی رشته‌های دیگر از جمله علوم انسانی یک مقاله در طول زمان می‌تواند اثر خود را بگذارد. برای این رشته‌ها معمولاً ضریب اثر ۵ ساله معتبرتر است.
۴- دسترسی الکترونیکی رایگان: برخی مجلات مقالات خود را به رایگان در اینترنت منتشر می‌کنند در حالی که برای استفاده از برخی مجلات دیگر باید پول پرداخت شود. این عامل می‌تواند برا ضریب اثر نیز تاثیرگذار باشد.
نحوه استخراج ضریب اثر
برای اینکه بدانید یک مجله دارای چه ضریب اثری است باید ابتدا مطمئن شوید که این مجله در فهرست مجلات ISI یا همان تامسون رویترز قرار دارد یا نه (در اینجا) پس از آن توصیه ما این است که به سایت جستجوی ضریب اثر مراجعه نمایید و با وارد کردن نام کامل مجله مورد نظر ضریب اثر آن را مشاهده نمایید.
